Tętniaki aorty

Tętnica główna, czyli aorta wychodzi z serca, przebiega w klatce piersiowej a następnie w brzuchu, gdzie dzieli się na dwie tętnice biodrowe, prawą i lewą, które doprowadzają krew do narządów miednicy i kończyn dolnych. 

Tętniak to nieprawidłowe, odcinkowe poszerzenie naczynia, głównie tętnicy. Tętniaki najczęściej dotyczą aorty, głównie jej części brzusznej. Można jej podzielić na tętniaki prawdziwe i rzekome. Tętniaki prawdziwe są częstsze i rozwijają się po 60 roku życia. Poza wiekiem czynnikami ryzyka powstania tętniaka aorty to płeć męska, palenie papierosów i nadciśnienie tętnicze. Ponadto tętniaki aorty mogą rozwijać się na podłożu genetycznym i występować rodzinnie. Tętniaki aorty w większości przypadków rosną bezobjawowo. Najczęstszym powikłaniem tętniaka aorty brzusznej jest jego pęknięcie, które może doprowadzić do śmierci. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania pęknięciu tętniaka jest jego wyłączenie z krążenia na drodze zabiegu naprawczego. Zabieg naprawczy tętniaka aorty brzusznej jest jednak zabiegiem poważnym i dlatego jest wskazany, gdy ryzyko z nim związane przewyższa ryzyko pęknięcia tętniaka.  Ustalono jednoznacznie, że ryzyko pęknięcia tętniaka aorty brzusznej rośnie z jego wielkością.

 Jak rozpoznać tętniaka aorty brzusznej?

Tętniaki aorty brzusznej najczęściej nie dają objawów, dlatego dla postawienia rozpoznania konieczne jest wykonanie dodatkowych badań. Najprostszym badaniem jest badanie dotykiem brzucha przez lekarza. Jednak w ten sposób można wykryć tylko duże tętniaki i u niezbyt otyłych chorych. Stąd też standardowym badaniem służącym do wykrycia obecności tętniaka aorty brzusznej jest ultrasonografia aorty. Jest to badanie całkowicie bezpieczne i nieinwazyjne. Ultrasonografia aorty brzusznej jest przede wszystkim wskazana u mężczyzn po 60 roku życia, palących papierosy i chorujących na nadciśnienie tętnicze, zwłaszcza jeśli w rodzinie występowały tętniaki aorty.

Jak leczyć tętniaka aorty brzusznej?

Sposób leczenia tętniaka aorty brzusznej zależy od jego wielkości, tempa wzrostu, występowania objawów i stanu ogólnego chorego. O wyborze sposobu postepowania powinien zadecydować lekarz specjalista chirurg naczyniowy na podstawie przeprowadzonych badań. Zazwyczaj tętniaki małe i nie dające żadnych objawów nie wymagają leczenia operacyjnego. Wskazane jest wyeliminowanie czynników ryzyka, czyli całkowite zaprzestanie palenia papierosów i ścisła kontrola ciśnienia tętniczego krwi co może czasowo zatrzymać lub spowolnić wzrost tętniaka i zmniejsza ryzyko jego pęknięcia. Konieczne jest okresowe wykonywanie ultrasonografii aorty i kontrola specjalisty chirurga naczyniowego.

Tętniaki duże, szybko rosnące lub dające objawy ze względu na duże ryzyko pęknięcia wymagają lecenia zabiegowego. Aktualnie zasadniczo istnieją dwie metody zabiegowe, zabieg chirurgiczny i zabieg wewnątrznaczyniowy (endowaskularny). Zabieg chirurgiczny polega na zastąpieniu tętniaka protezą naczyniową z tworzywa sztucznego. Wykonanie takiego zabiegu wymaga głębokiego znieczulenia i rozległego otwarcia jamy brzusznej. Zabieg wewnątrznaczyniowy polega na wprowadzeniu do aorty brzusznej i tętnic biodrowych tzw. stentgraftu czyli protezy wewnątrznaczyniowej. Elementy stengraftu wprowadza się do aorty brzusznej przez tętnice udowe, które na ogół odsłania się wykonując 4-5 cm nacięcia skóry w pachwinach. W przeciwieństwie do zabiegu chirurgicznego zabieg wewnątrznaczyniowy nie wymaga głębokiego znieczulenia ani otwarcia brzucha. Jest mniej inwazyjny, czyli związany z mniejszą ilością i ciężkością powikłań sród- i okołooperacyjnych. Jednakże nie każdy tętniak może być zaopatrzony w sposób endowaskularne a wyniki długoterminowe zabiegów wewnątrznaczyniowych nie są lepsze od wyników zabiegów chirurgicznych. Chorzy po wszczepieniu stentgraftu doświadczają więcej powikłań o okresie odległym, wymagają częściej ponownych interwencji i regularnych badań kontrolnych. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, kiedy tętniak ma niekorzystną dla leczenia endowaskularnego budowę. Tak więc wybór najlepszej w danym przypadku metody leczenia wymaga wnikliwej analizy zarówno stanu chorego jak i uwarunkowań anatomicznych samego tętniaka.